Wywłaszczenie

1. Czym jest wywłaszczenie?

Wywłaszczenie jest instytucją na podstawie której organy władzy publicznej (starosta) mogą pozbawić lub ograniczyć prawa rzeczowe. Na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami wywłaszczenie dotyczy prawa własności nieruchomości. Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy „Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.” Wywłaszczenie dokonywane jest na rzecz Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego.

2. Kiedy mogę zostać pozbawiony swojej własności?

Wywłaszczenie, jako najdalej idąca ingerencja w prawo własności, jest dopuszczalne jedynie w ostatniej kolejności, kiedy realizacja celu publicznego nie może zostać przeprowadzona w inny sposób. Wywłaszczenie dokonywane jest na cel publiczny wyraźnie przewidziany przez przepisy prawa (przykładowo pod budowę drogi lub budynku użyteczności publicznej), w oparciu o decyzje administracyjną wydawaną przez właściwego terytorialnie starostę. Procedura powinna zostać poprzedzona rokowaniami zmierzającymi do zawarcia z właścicielem umowy, na mocy której dojdzie do dobrowolnej sprzedaży nieruchomości. Dopiero gdy nie jest możliwe zawarcie takiej umowy organ jest uprawniony do dokonania wywłaszczenia w drodze decyzji administracyjnej.

3. Czy w przypadku otrzymania decyzji o wywłaszczeniu przysługuje mi prawo do otrzymania odszkodowania?

Wywłaszczenie może odbyć się jedynie za odszkodowaniem przysługującej osobie wywłaszczonej, odpowiadającym wartości nieruchomości, której dotyczy wywłaszczenie. Prawo do uzyskania odszkodowania jest bowiem zagwarantowane przez Konstytucję. Zgodnie z art. 21 ust. 2 Konstytucji „Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem”. Ustalenie wysokości należnego odszkodowania należy do starosty. Następuje według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu, po wcześniejszym uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej jej wartość. 

4. Czy można kwestionować wysokość odszkodowania ustalonego w postępowaniu o wywłaszczenie?

Określenie kwoty odszkodowania należy do obowiązków starosty, jego wysokość zawarta zostaje w decyzji administracyjnej dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości. Stronie, czyli osobie wywłaszczonej – właścicielowi, przysługuje prawo do wniesienia odwołania do organu wyższego stopnia, czyli do wojewody, w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji. Wysokość odszkodowania ustalonego w postępowaniu o wywłaszczenie można następnie kwestionować również w ramach postępowania sądowoadministracyjnego, przed właściwym wojewódzkim sądem administracyjnym – za pomocą skargi, jednakże zawsze po wcześniejszym złożeniu odwołania.

5. Czy można uzyskać zwrot nieruchomości niewykorzystanej na cele na jakie została wywłaszczona?

Tak w niektórych sprawach możliwe jest uzyskanie zwrotu nieruchomości, uprzednio wywłaszczonej, a nie wykorzystanej na cele na jakie została wywłaszczona. Nieruchomość wywłaszczona podlega zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu jeżeli pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany. W razie powzięcia zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, właściwy organ zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze, informując równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Wniosek o zwrot składa się w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o możliwości zwrotu, w późniejszym terminie uprawnienie do zwrotu wygasa.

Kontakt

Adwokaci Kancelarii BHS Kancelarie adwokackie reprezentują Klientów na każdym etapie postępowania o wywłaszczenie. Kancelaria udziela porad prawnych w biurach w Krakowie, po wcześniejszym telefonicznym ustaleniu terminu spotkania. Porady prawne udzielane są przez adwokatów Kancelarii m.in. w zakresie weryfikacji prawidłowości przebiegu postępowania o wywłaszczenie, poprawności ustalenia przez organ wysokości odszkodowania. Kancelaria doradza także w zakresie oceny możliwości uzyskania zwrotu wywłaszczonych praw rzeczowych.  Adwokaci Kancelarii BHS Kancelarie adwokackie reprezentują Klientów na etapie postępowania administracyjnego przed organami administracji a także przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi oraz Naczelnym Sądem Administracyjnym. Zapraszamy do kontaktu.