1. Jakie znaczenie dla dzieci ma wszczęcie sprawy rozwodowej?
W toku sprawy rozwodowej sąd poza badaniem, czy zostały spełnione przesłanki orzeczenia rozwodu, weryfikuje czy rozwód nie zagraża dobru małoletnich dzieci oraz orzeka w zakresie władzy rodzicielskiej, kontaktów oraz alimentów.
2. Czy z uwagi na dzieci sąd może nie orzec rozwodu?
Sąd może oddalić powództwo o rozwód w przypadku, gdy wskutek orzeczenia rozwodu miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci. Wydawać by się mogło zatem, że niemalże w każdej sprawie, w której małżonkowie mają dzieci, orzeczenie rozwodu jest wątpliwe. Z tego względu w tym miejscu warto podkreślić, iż do ogromnej rzadkości należy oddalanie powództwa na podstawie opisywanej tu negatywnej przesłanki rozwodowej. Zwykle bowiem przed zainicjowaniem sprawy rozwodowej, rodzice informują małoletnich o sytuacji, tak by dzieci mogły się z nią oswoić i ją zaakceptować. Podobnie sytuacja wygląda, gdy rodzice przestają razem mieszkać – wówczas dzieci zmuszone są zaadaptować się do zaistniałej sytuacji i samo orzeczenie rozwodu nie wpływa na ich sytuację. Zdarza się jednak, że konkretny stan emocjonalny małoletniego dziecka, może okazać się przeszkodą w uzyskaniu wyroku rozwodowego. Okoliczność taka jest wówczas weryfikowana przez biegłych psychologów i to w oparciu o ich wytyczne sąd podejmuje swoją decyzję.
3. Na czym polega regulowanie władzy rodzicielskiej przez sąd?
Orzekanie przez sąd o sposobie sprawowania władzy rodzicielskiej przez rozwodzących się małżonków jest obligatoryjne w toku postępowania rozwodowego. Aktualnie wytyczne ustawodawcy są takie, aby władzę rodzicielską pozostawiać obojgu rodzicom, o ile tylko są oni w stanie współdziałać dla dobra małoletnich. Najczęściej w celu nieograniczania władzy rodzicielskiej któregoś z rodziców, małżonkowie zawierają porozumienie rodzicielskie, w którym określają jak będą sprawować opiekę nad dziećmi po rozwodzie. Natomiast w przypadku konfliktu między rodzicami lub też negatywnej oceny któregoś z rodziców, sąd może ograniczyć władzę rodzicielską jednego z nich. W orzeczeniu takim sąd wymienia w jakim zakresie rodzic ten może współdecydować o sprawach małoletniego. W pozostałych natomiast kwestiach decyzje podejmuje samodzielnie ten z małżonków, którego władza rodzicielska nie została ograniczona. W sytuacjach skrajnych, możliwe jest również pozbawienie przez sąd władzy rodzicielskiej jednego lub nawet obydwu rodziców.
4. Z kim dzieci zamieszkają po rozwodzie?
W wyroku rozwodowym sąd może określić, iż miejsce zamieszkania małoletniego będzie w każdoczesnym miejscu zamieszkania matki lub ojca. Orzeczenie takie jest możliwe również wtedy, gdy sąd powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. W przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców, miejsce zamieszkania dzieci zawsze będzie przy rodzicu posiadającym pełnię praw rodzicielskich. Swoistym novum jest w orzecznictwie polskim orzekanie pieczy naprzemiennej, polegającej na tym, iż dziecko mieszka część miesiąca z matką a część z ojcem.
5. W jaki sposób sąd reguluje kontakty rodzica z dzieckiem?
Kwestia kontaktów z dzieckiem również jest obligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego. W tym zakresie wyrzeczenie sądu może polegać na sformułowaniu „nie orzeka o kontaktach”. Będzie tak w sytuacji, gdy rodzice oświadczą, że dogadują się w tym zakresie i nie ma potrzeby sztywno określać widzeń dziecka z tym z rodziców, z którym dziecko nie zamieszkuje. Najczęściej wynikać to będzie z zawarcia porozumienia rodzicielskiego lub też z zachowania poprawnych relacji między stronami pomimo toczenia się sprawy rozwodowej. Często niestety rozwód pociąga narastające konflikty pomiędzy małżonkami i zasadnym jest uregulowanie widzeń z dzieckiem. Orzeczenie sądu w tym zakresie jest tak sformułowane, aby później było możliwe jego przymusowe wykonanie. Najczęściej spotykane uregulowanie to kontakty co drugi weekend, tydzień ferii, miesiąc wakacji oraz święta po połowie. W zależności od okoliczności, kontakty mogą być uregulowane szerzej, jak również mogą być ograniczone do np. kontaktów w miejscu zamieszkania dziecka, kontaktów pod obecność drugiego rodzica lub nawet pod obecność kuratora. W skrajnych przypadkach, sąd może również zakazać kontaktów rodzica z dzieckiem.
6. Kto płaci alimenty na dziecko i w jakiej wysokości?
W toku rozwodu sąd zajmuje się również kwestią alimentów na rzecz małoletnich dzieci. Zobowiązanie do utrzymywania dzieci ciąży na obojgu rodzicach, natomiast ten rodzic który na stałe nie zamieszkuje z dzieckiem zobowiązany jest pokrywać potrzeby małoletniego poprzez przekazywanie co miesiąc określonej kwoty pieniężnej. Wysokość alimentów zależna jest od zakresu usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od możliwości zarobkowych rodzica zobowiązanego do alimentacji. Wyliczenie alimentów poprzedzone jest analizą wydatków na dziecko oraz stopy życiowej na jakiej żyją jego rodzice. Przed wszczęciem sprawy rozwodowej warto skonsultować wysokość dochodzonych alimentów z adwokatem i przygotować odpowiednie dokumenty na poparcie swoich argumentów.
7. Czy orzeczenia dotyczące dzieci mogą być w przyszłości zmienione?
Zarówno kwestie władzy rodzicielskiej, kontaktów jak i alimentów mogą ulec zmianie po wydaniu wyroku rozwodowego. Zamiana konkretnych rozstrzygnięć wymaga wytoczenia sprawy rodzinnej, w której sąd zbada czy zachodzą przesłanki do modyfikacji ustaleń zawartych w wyroku rozwodowym. Z tego względu istotnym jest dobre przygotowanie swojego stanowiska już na etapie sprawy o rozwód, tak by nie było potrzeby wszczynania kolejnego postępowania. Pamiętać przy tym należy, że zmiana w zakresie władzy rodzicielskiej, kontaktów i alimentów będzie możliwa w przypadku wykazania tego, iż zmieniły się okoliczności faktyczne względem tych, które istniały na etapie sprawy rozwodowej.
Podsumowanie
W sytuacji gdy rozwodzący się małżonkowie mają małoletnie dzieci, rozwód pociąga konieczność ustalenia przez sąd kwestii związanych z opieką nad nimi. Osiągnięcie porozumienia często utrudnia duży ładunek emocjonalny, związany z decydowaniem przez organ państwowy o sprawach dotyczących ukochanych dzieci. Stąd w toku spraw rozwodowych niezbędnym może okazać się skorzystanie z pomocy adwokata czy to na etapie negocjacji przed procesem o rozwód czy też w trakcie sprawy sądowej. Warto również zasięgnąć porady prawnej, żeby prawidłowo sformułować swoje stanowisko procesowe.