Nieważność umowy Kraków

Nieważność umowy oznacza, że cała umowa lub jej część nie jest prawnie wiążąca ze względu na określone przepisami naruszenia, lub wady. Wśród przyczyn nieważności można wymienić niezachowanie wymaganej formy (np. aktu notarialnego), brak zdolności do czynności prawnych (np. w sytuacji zawarcia umowy przez małoletniego lub osobę ubezwłasnowolnioną), sprzeczność postanowień umowy z ustawą, pozorność czy brak świadomości lub swobody w podjęciu decyzji. Ważność umowy może zostać zakwestionowana, gdy została zawarta przez jedną ze stron pod wypływem podstępu, groźby bezprawnej lub błędu. W takim przypadku konieczne jest złożenie w odpowiednim terminie stosownego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych. Osobną przesłanką nieważności umowy jest wyzysk tj. sytuacja, w której jedna strona wykorzystuje przymusowe położenie, niedoświadczenie, niedołęstwo drugiej strony umowy, doprowadzając do rażącej niewspółmierności świadczeń. Wówczas istnieje możliwość wystąpienia do sądu z roszczeniem o unieważnienie umowy.

Do Kancelarii najczęściej zgłaszają się osoby, które zawarły umowę pod wpływem błędu, podstępu a nawet groźby, a także strony umowy, którym złożono bezpodstawne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych. Wady oświadczeń woli – błąd, groźba czy podstęp mogą dotyczyć również jednostronnych czynności prawnych, przykładowo testamentów. Adwokaci udzielają porad w zakresie oceny ważności umów i oświadczeń, przyczyn nieważności umowy, w tym klauzul abuzywnych, a także reprezentują Klientów w sprawach sądowych o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego (tj. w celu stwierdzenia nieważności umowy) lub zwrot świadczenia nienależnego, a takżepomagają w sporządzeniu poprawnego pod względem formalnym oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych. Jeżeli nieważność umów dotyczy nieruchomości – ustalenie nieważności czynności odbywa się najczęściej w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Oświadczenie woli jest przejawem decyzji konkretnej osoby, która wyraża wolę wywołania określonych skutków prawnych, przykładem jest oświadczenie woli składane przez strony przy zawieraniu umowy. Wady oświadczenia woli są określonymi ustawowo nieprawidłowościami związanymi z podejmowaniem decyzji. Przykładem wad oświadczeń woli jest brak świadomości lub swobody, pozorność, błąd, podstęp, groźba.

Błąd, rozumiany jako niezgodne z prawdziwym stanem wyobrażenie o rzeczywistości, jest jedną z najczęściej występujących przesłanek nieważności umowy. Błąd może dotyczyć m.in. ceny, przedmiotu umowy, praw i obowiązków stron, ale także sytuacji „podsunięcia” do podpisu innej wersji umowy niż pierwotnie negocjowana i omawiana przez strony. Jeżeli umowa była odpłatna jej unieważnienie będzie możliwe, jeżeli druga strona wywołała błąd, wiedziała o nim lub z łatwością mogła go zauważyć. Należy zaznaczyć, że błąd musi być na tyle istotny, że gdyby nie wystąpił, to nie doszłoby do zawarcia kontraktu, chyba że strona umowy została celowo (podstępnie) wprowadzona w błąd. Umowa zawarta pod wpływem błędu jest ważna, dopóki nie zostanie złożone skuteczne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy. Termin na złożenie powyższego oświadczenia wynosi rok od chwili dowiedzenia się o błędzie.

Podstęp może przybrać postać m.in. zatajania istotnych informacji lub innego zachowania ukierunkowanego na nakłonienie drugiej strony, aby wyraziła zgodę na niekorzystne dla niej warunki umowne. Działania podstępnego może dopuścić się zarówno kontrahent, jak i inna osoba, niebędąca stroną umowy. Skutki podstępu osoby trzeciej są takie same jak drugiej strony umowy, jeżeli wiedziała ona o podstępie lub umowa była nieodpłatna. Jeżeli jedna ze stron złożyła oświadczenie woli ze względu na podstęp, istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych tak zawartej umowy. Podkreślenia wymaga, że umowa zawarta pod wpływem podstępu jest wadliwa, ale ważna aż do chwili złożenia na piśmie stosownego oświadczenia w terminie roku od momentu, gdy podstęp został wykryty. Dochodzenie roszczeń w wyniku złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych odbywa się na drodze postępowania sądowego przed sądem cywilnym, jeżeli podstęp realizuje jednocześnie znamiona oszustwa może też jednocześnie toczyć się postępowanie karne.

Uchylenie się od skutków umowy jest możliwe, jeżeli groźba, pod której wpływem umowa została zawarta była bezprawna, realna i poważna. Za bezprawną i poważną można uznać groźbę, która została wymierzona w bezpieczeństwo osobiste (np. dotyczy pobicia) lub majątkowe (np. zniszczenie mienia, sprowadzenie poważnych problemów finansowych). Realność groźby polega na tym, że kontrahent jest zdolny do jej realizacji, a groźba skierowana jest przeciwko drugiej stronie umowy lub innym osobom, najczęściej dla niej najbliższym. W celu uchylenia się od skutków prawnych umowy zawartej pod wpływem groźby konieczne jest złożenie pisemnego oświadczenia drugiej stronie umowy. Powinno to nastąpić w ciągu roku od dnia, gdy stan obawy związany z groźbą ustał tj. gdy osoba zagrożona wyzwoliła się z uczucia strachu lub gdy groźba została zrealizowana.

Stwierdzenie nieważności umowy jest realizowane najczęściej w ramach powództwa z art. 189 kodeksu postępowania cywilnego – o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego. Pozew może złożyć, każdy, kto ma w tym interes prawny tzn. gdy istnieje niepewność co do stanu prawnego lub prawa. Jeżeli strona umowy skorzysta z uprawnienia do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia, a druga strona uważa, że uchylenie jest bezpodstawne, wówczas możliwe jest wytoczenie powództwa o ustalenie istnienia stosunku prawnego. W takiej sprawie sąd ocenia czy złożenie oświadczenia było uzasadnione oraz rozstrzyga o istnieniu lub nieistnieniu umowy – potwierdza, że umowa jest ważna albo nieważna. Takie rozstrzygnięcie może nastąpić również w postępowaniu o zwrot spełnionego świadczenia, które może zainicjować osoba składająca oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy. 

Stwierdzając nieważność umowy w ramach powództwa o ustalenie istnienia stosunku prawnego – czy to z uwagi na skuteczne złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych (m.in. przypadku błędu, groźby czy podstępu) czy występowanie nieważności z mocy prawa (np. w sytuacji sprzeczności umowy z ustawą) sąd jedynie potwierdza istniejący już stan nieważności. Natomiast unieważnienie umowy ma miejsce w sytuacji, gdy sąd na podstawie konkretnego przepisu kształtuje stosunek prawny między stronami – zmienia go lub znosi, ma to miejsce na przykład w sytuacji wyzysku określonego w art. 388 kodeksu cywilnego.

Zapraszamy do kontaktu z adwokatami krakowskiej Kancelarii BHS-Adwokaci w celu uzyskania porady prawnej lub powierzenia sprawy związanej ze stwierdzeniem nieważności umowy, czynności prawnej w tym testamentu. Konsultacje prawne odbywają się w jednym z naszych dwóch krakowskich biur zlokalizowanych przy ulicy św. Anny 9 oraz ulicy Królewskiej 11/3. Adwokaci świadczą pomoc prawną także online – mailowo, telefonicznie i za pośrednictwem wideokonferencji. Zachęcamy do odwiedzenia strony porady prawne, gdzie znajdują się szczegółowe informacje dotyczące możliwości uzyskania porady prawnej w Kancelarii Adwokackiej BHS-Adwokaci w Krakowie.

Kancelaria Adwokacka BHS-Adwokaci zajmuje się sprawami z dziedziny prawa cywilnego i prawa nieruchomości, w tym sprawami cywilnymi transgranicznymi, sprawami dotyczącymi sądowej windykacji należności, uzyskania odszkodowania, zadośćuczynienia czy renty,ochrony wierzyciela w przypadku niewypłacalności dłużnika, a także analizą stanu prawnego nieruchomości i pomocą prawną: doradztwem, reprezentacją sporządzaniem projektów umów dotyczących nieruchomości. Adwokaci Kancelarii pomagają też w sprawach dotyczących podziału i zniesienia współwłasności nieruchomości, zasiedzenia i ksiąg wieczystych. Prawnicy krakowskiej Kancelarii BHS-Adwokaci reprezentują Klientów podczas negocjacji i mediacji oraz na etapie postępowania sądowego w tym egzekucyjnego i zabezpieczającego.

Adwokat Katarzyna Budzoń – Grabek i adwokat Kinga Henzel-Janowska udzielają porad prawnych, prowadzą negocjacje a także sprawy sądowe również z innych niż prawo cywilne obszarów, w zakresie ich specjalizacji pozostaje prawo karne, prawo spadkowe, prawo pracy oraz prawo nieruchomości. Prawnicy świadczą pomoc prawną także w sprawach z zakresu prawa rodzinnego oraz prawa gospodarczego. Szczegóły dotyczące obszarów specjalizacji adwokatów Kancelarii BHS-Adwokaci znajdują się na stronie specjalizacje.