Międzynarodowe sprawy rodzinne – Adwokat Kraków

Międzynarodowe sprawy rodzinne to sprawy z zakresu prawa rodzinnego, w których jedna ze stron lub obie mieszkają poza terytorium Polski albo nie mają polskiego obywatelstwa. Do kategorii tych spraw zaliczamy więc m.in. sprawy o rozwód pomiędzy obcokrajowcami mieszkającymi w Polsce lub pomiędzy Polakami a obcokrajowcami, sprawy o władzę rodzicielską nad dzieckiem przebywającym za granicą czy sprawy o alimenty od rodzica mieszkającego na stałe za granicą. Do międzynarodowych spraw rodzinnych zaliczamy również sprawy dotyczące egzekucji alimentów z zagranicy i sprawy prowadzone w trybie konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. 

We wszystkich sprawach, w których występuje tzw. czynnik międzynarodowy niezbędne jest ustalenie czy sąd polski w ogóle będzie uprawniony do prowadzenia sprawy, a więc czy w sprawie występuje jurysdykcja sądu polskiego oraz na podstawie prawa, którego z państw sąd będzie procedował (ustalenie tzw. prawa właściwego). Brak szczegółowego rozpatrzenia powyższych kwestii przed zainicjowaniem postępowania nierzadko pociąga poważne konsekwencje dla stron procesu. 

Do skorzystania z usług prawników z krakowskiej Kancelarii Adwokackiej BHS-Adwokaci serdecznie zapraszamy wszystkie osoby, które szukają pomocy prawnej w sprawach rodzinnych, w których jedna ze stron lub obie mieszkają poza terytorium Polski albo nie mają polskiego obywatelstwa. 

Pomoc prawna w sprawach dotyczących międzynarodowego prawa rodzinnego udzielana jest zarówno na rzecz Polaków jak i obcokrajowców – przez adwokat Katarzynę Budzoń-Grabek w języku angielskim a przez adwokat Kingę Henzel-Janowską w języku angielskim i niemieckim. 

Skutkiem braku jurysdykcji krajowej jest odrzucenie pozwu (wniosku) i brak rozpoznania sprawy. Sąd z urzędu bada, czy w danej sprawie właściwa jest jurysdykcja sądu polskiego. W razie błędnego przyjęcia przez Sąd jurysdykcji polskiej możliwe jest podniesienie przez stronę zarzutu nieważności postępowania. 

Mając na uwadze jak bardzo poważne skutki niesie ze sobą stwierdzenie braku jurysdykcji krajowej, warto przed zainicjowaniem sprawy, w której występuje czynnik międzynarodowy udać się na poradę prawną do prawnika zajmującego się sprawami międzynarodowymi. Pozwoli to zminimalizować ryzyko odrzucenia pozwu/wniosku, a w konwencji zaoszczędzi czas i niepotrzebnie wydatkowane pieniądze.

Problematyka jurysdykcji krajowej w sprawach małżeńskich, a wiec w sprawach dotyczących m.in. rozwodu, separacji czy unieważnienia małżeństwa została uregulowana w rozporządzeniu Rady (UE) nr 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. (potocznie zwanym rozporządzeniem Bruksela II ter), przepisach kodeksu postepowania cywilnego oraz w umowach międzynarodowych.

Rozporządzenie Bruksela II ter, które weszło w życie 1 sierpnia 2022 r. i zastąpiło dotąd stosowane rozporządzenie Bruksela II bis, reguluje jurysdykcję w sprawach małżeńskich w państwach Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii). Przepisy kodeksu postępowania cywilnego stosuje się natomiast w przypadku małżonków niemieszkających na terenie Unii Europejskiej.

Jurysdykcja w sprawach wewnątrzunijnych

Stosownie do art. 3 rozporządzenia Bruksela II ter w sprawach dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa właściwe są sądy państwa członkowskiego Unii Europejskiej, na którego terytorium:

1. oboje małżonkowie mają miejsce zwykłego pobytu,
2. oboje małżonkowie mieli ostatnio miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem, że jedno z nich nadal w tym miejscu przebywa,
3. strona przeciwna ma miejsce zwykłego pobytu;
4. w przypadku wspólnego pozwu lub wniosku jedno z małżonków ma miejsce zwykłego pobytu;
5. powód lub wnioskodawca ma miejsce zwykłego pobytu, jeżeli przebywał tam przynajmniej od roku bezpośrednio przed wniesieniem pozwu lub wniosku;
6. powód lub wnioskodawca ma zwykły pobyt, jeżeli przebywał tam przynajmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wniesieniem pozwu lub wniosku, i jest obywatelem tego państwa członkowskiego.

Ponadto zawsze właściwy do rozpoznania sprawy o rozwód będzie sąd tego z państw członkowskich, którego obywatelstwo posiadają oboje małżonkowie.

Jurysdykcja w sprawach poza unijnych

W sprawach o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa między małżonkami, którzy posiadają miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu poza terytorium Unii Europejskie sądom polskim przysługuje jurysdykcja, w sytuacji gdy:

1. małżonek pozwany ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Polsce;
2. oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Polsce, pod warunkiem, że jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce,
3. małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce,
4. małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce,
5. oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.

Czasami może się zdarzyć, że pomimo iż polski sąd będzie uprawniony do rozpoznania sprawy o rozwód to nie będzie orzekał na podstawie prawa polskiego a na podstawie prawa obcego. 

W sytuacji, gdy w chwili żądania rozwodu lub separacji zamieszkujący w Polsce małżonkowie mają to samo obywatelstwo, to polski sąd będzie rozpoznawał te sprawy według ich wspólnego prawa ojczystego. Jeżeli natomiast małżonkowie posiadają obywatelstwo różnych państw to właściwe będzie prawo państwa, w którym oboje małżonkowie mają w chwili żądania rozwiązania ich małżeństwa miejsce zamieszkania, zaś jeżeli małżonkowie nie mają w chwili żądania rozwiązania małżeństwa wspólnego miejsca zamieszkania – prawo państwa, w którym oboje małżonkowie mieli ostatnio miejsce wspólnego zwykłego pobytu, pod warunkiem, że jedno z nich nadal ma w nim miejsce zwykłego pobytu. Natomiast jeśli żadna z w/w zasad nie będzie mogła zostać zastosowana to sąd będzie procedował według prawa polskiego. 

Sprawy wewnątrzunijne

Rozporządzenie Bruksela II ter reguluje także problematykę jurysdykcji w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi. Zgodnie z rozporządzeniem, w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, a więc w sprawach dotyczących m.in. władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i kontaktów z dzieckiem co do zasady jurysdykcję posiadają sądy miejsca zwykłego pobytu dziecka. Warto jednak wiedzieć, że w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, rodzice dziecka mogą zawrzeć porozumienie dotyczące wyboru sądu w sprawach dotyczących dziecka. Na mocy powyższego porozumienia rodzice mogą umówić się, że właściwy do rozpoznania tych spraw będzie właściwy sąd innego państwa niż państwo jego zamieszkania. Oczywiście na mocy takiego porozumienia rodzice nie mogą wybrać dowolnego państwa, a jedynie państwo z którym dziecko ma istotny związek (np. państwo pobytu jednego z rodziców lub państwo, którego dziecko ma obywatelstwo).

Pozostałe sprawy

Do spraw, w których nie mają zastosowania przepisy unijne stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którymi sprawy ze stosunków między rodzicami i dziećmi należą do jurysdykcji krajowej w przypadku, gdy:

1. dziecko albo przysposobiony lub przysposabiający mają miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce lub
2. powód, jeżeli nie jest nim dziecko, ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce, lub
3. powód, jeżeli nie jest nim dziecko, jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce, lub
4. powód i pozwany są obywatelami polskimi.

Pamiętać jednak należy, że jurysdykcja krajowa jest wyłączna, jeżeli wszystkie osoby występujące jako strony są obywatelami polskimi oraz mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w Polsce.

1. sąd zwykłego miejsca pobytu pozwanego;
2. sąd zwykłego miejsca pobytu wierzyciela;
3. sąd, który zgodnie z prawem sądu ma jurysdykcję do prowadzenia postępowania dotyczącego statusu osoby, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron;
4. sąd, który zgodnie z prawem sądu jest właściwy do prowadzenia postępowania dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja ta wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron.

Z kolei kwestię jurysdykcji w sprawach pozaunijnych regulują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z ogólną zasadą sprawy rozpoznawane w procesie, a więc m.in. sprawy o alimenty należą do jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania albo zwykłego pobytu w Polsce. Ponadto sprawy o alimenty należą do jurysdykcji krajowej także w sytuacji, gdy powodem jest uprawniony, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce.

Warto również wiedzieć, że w sytuacji, gdy sprawa o alimenty rozpoznawana jest łącznie ze sprawą małżeńską (a więc np. ze sprawą o rozwód to należeć będzie ona do jurysdykcji krajowej. Podobnie, sprawa o roszczenia związane z ustaleniem pochodzenia dziecka rozpoznawana łącznie ze sprawą o ustalenie pochodzenia dziecka (a więc np. ze sprawą o ustalenie ojcostwa należeć będzie do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy do jurysdykcji krajowej należy sprawa o ustalenie pochodzenia dziecka.

Egzekucja alimentów od dłużnika, który wyjechał za granicę jest jak najbardziej możliwa, natomiast sam sposób egzekucji będzie zależał od tego, w jakim państwie aktualnie przebywa dłużnik alimentacyjny i czy wierzycielowi znane jest dokładne miejsce jego pobytu. Procedurę egzekucji alimentów od dłużników mieszkających za granicą regulują zarówno konwencje międzynarodowe jak i umowy dwustronne. 

Przykładowo postawę egzekucji alimentów od dłużników zamieszkałych na ternie Unii Europejskiej stanowi rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (np. egzekucja alimentów z Niemiec). 

Oprócz tego egzekucja alimentów jest możliwa jest na podstawie Konwencji o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, sporządzonej dnia 20.06.1956 r. w Nowym Jorku, w trybie Konwencji Haskiej z dnia 23.11.2007 r. o międzynarodowym dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych przeznaczonych na rzecz dzieci i innych członków rodziny (np. przeciwko dłużnikowi mieszkającemu w Stanach Zjednoczonych czy w Wielkiej Brytanii), w trybie umów dwustronnych oraz na zasadzie wzajemności z Kanadą. 

Każda z konwencji i umów międzynarodowych dotyczących egzekucji alimentów zawiera odrębną procedurę egzekucji alimentów oraz przewiduje inny katalog dokumentów, które należy dołączyć do wniosku egzekucyjnego. W dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych z zagranicy pomagają sądy okręgowego właściwe według miejsca zamieszkania wierzyciela. Szczegółowe informacje na temat zasad egzekucji alimentów na podstawie każdego z w/w aktów uzyskają Państwo podczas porady prawnej w Kancelarii BHS-Adwokaci. 

Wszystkie osoby szukające pomocy prawnej z zakresu międzynarodowych spraw rodzinnych serdecznie zapraszamy do kontaktu z adwokat Kingą Henzel-Janowską lub adwokat Katarzyną Budzoń-Grabek. Dane teleadresowe znajdą Państwo tutaj.

Porady prawne przez naszych prawników udzielane są w Krakowie przy ulicy Królewskiej 11/3 i przy ulicy św. Anny 9. W trosce o Państwa wygodę i oszczędność czasu istnieje możliwość odbycia porady prawnej w formie zdalnej (telefonicznie lub w trybie wideokonferencji) albo mailowo. W celu udzielenia pełnomocnictwa nie jest konieczna osobista wizyta w Kancelarii.

Kancelaria BHS-Adwokaci specjalizuje się w prawie rodzinnym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw dotyczących: rozwodu, separacji, ustalenia ojcostwa, władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi, alimentów, uprowadzenia dziecka, podziału majątku, ustanowienia rozdzielności majątkowej i ubezwłasnowolnienia. Więcej na temat zakresu pomocy prawnej udzielanej przez prawników z Kancelarii BHS-Adwokaci w sprawach rodzinnych przeczytają Państwo przechodząc do zakładek poświęconych w/w sprawom. 

Praktyka Kancelarii BHS-Adwokaci skupia się nie tylko na udzielaniu pomocy prawnej z zakresu prawa rodzinnego, ale także z zakresu: prawa spadkowego, prawa cywilnego, prawa nieruchomości, prawa pracy, prawa gospodarczego i prawa karnego. Wszystkie osoby szukające pomocy prawnej z zakresu w/w działów prawa serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką.